اضطراب یکی از شایع ترین نگرانی‌های سلامت روان برای کودکان و بزرگسالان است که بیش از 20 درصد از کودکان و نوجوانان را در طول عمر تحت تاثیر قرار می‌دهد. جوانان مضطرب، اغلب ساکت و خوش رفتار هستند و بنابراین کمتر مورد توجه والدین، معلمان و مربیان خود قرار می‌گیرند.
درست مانند بزرگسالان، کودکان و جوانان گاهی اوقات نگرانی و اضطراب را تجربه می‌کنند. اما اگر سلامت روان کودک شما شروع به تاثیرگذاری بر سلامت او کرده است، ممکن است به کمک نیاز داشته باشد و لازم است به متخصصان در حوزه سلامت روان مراجعه کرد.
چه چیزی کودکان را مضطرب می‌کند؟
کودکان ممکن است در سنین مختلف نسبت به عوامل متفاوتی احساس اضطراب کنند. بسیاری از این نگرانی‌ها بخشی طبیعی از بزرگ شدن هستند. از سن حدود 6 ماهگی تا 3 سالگی برای کودکان خردسال بسیار رایج است که اضطراب جدایی داشته باشند. آنها ممکن است در هنگام جدا شدن از والدین یا مراقبان خود تمایل به چسبیدن به آنها داشته باشند و گریه کنند. این یک مرحله طبیعی در رشد کودکان است که باید در حدود 2 تا 3 سالگی متوقف شود.
همچنین اکثر کودکان پیش دبستانی ترس یا فوبیای خاص تجربه می‌کنند. ترس‌های دوران کودکی شامل حیوانات، حشرات، طوفان، ارتفاع، آب، خون و تاریکی است؛ اما این ترس ها معمولاً به تدریج به خودی خود از بین می‌روند. علاوه بر آن، موارد دیگری در زندگی کودک وجود دارد که ممکن است کودک را دچار اضطراب کند. به عنوان مثال، بسیاری از کودکان هنگام رفتن به مدرسه جدید یا قبل از امتحانات احساس اضطراب می‌کنند. برخی از کودکان در موقعیت‌های اجتماعی خجالت می‌کشند و ممکن است در این زمینه نیاز به حمایت داشته باشند.
چه زمانی اضطراب برای کودکان مشکل ساز است؟
اضطرب زمانی به یک مشکل برای کودک تبدیل می‌شود که زندگی روزمره او را مختل کند و از روال عادی گذشته خارج نماید. اگر در زمان امتحان به مدرسه‌ای بروید، احتمالا شاهد آن خواهید بود که اکثر کودکان مضطرب هستند. اما ممکن است برخی از کودکان آنقدر مضطرب باشند که نتوانند آن روز صبح به مدرسه بروند.
اضطراب شدیدی مانند این مورد میتواند سلامت روان و عاطفی کودک را مورد تهدید قرار دهد و بر عزت نفس و اعتماد به نفس آنها تاثیر بگذارد. آنها ممکن است گوشه‌گیر شوند و برای اجتبات از موقعیت یا علامل اضطراب زا، تمام تلاش خود را به کار بگیرند.
علائم اضطراب در کودکان چیست؟
زمانی که کودکان با اضطراب روبه رو می‌شوند در بسیاری از موارد نمی‌توانند احساس خود را درک یا بیان کنند. اما ممکن است شما متوجه این علائم در کودک خود شوید:
- تحریک پذیری
- مشکل داشتن در خوابیدن یا بیدار شدن
- کابوس‌های شبانه
- شب ادراری
در کودکان بزرگتر نیز ممکن است متوجه این علائم شوید:
- عدم اعتماد به نفس برای امتحان کردن چیز‌های جدید و قادر نبودن به رویارویی با چالش‌های ساده و روزمره
- دشوار بودن تمرکز برای کودک
- اختلال خواب یا خوردن
- پرخاشگری در کودکان
- داشتن افکار منفی و فکر کردن به این که اتفاق بدی رخ خواهد داد
- اجتناب ار فعالیت‌های ورزمره مانند دیدن دوستان، بیرون رفتن در اماکن عمومی یا رفتن به مدرسه
- شکم درد و احساس ناخوشی
- احساس تنش و بی‌قراری
چرا فرزندم مضطرب است؟
برخی زا کودکان بیشتر از دیگران در معرض نگرانی و اضطراب هستند. تغییر غالبا برای بچه‌ها دشوار است و ممکن است پس از نقل مکان یا شروع مدرسه جدید مضطرب شوند. کودکانی که تجربه ناراحت کننده یا آسیب‌زا مانند تصادف اتومبیل یا آتش‌‌سوزی داشته‌اند، بیشتر در معرض اضطراب قرار دارند. مشاجره‌ها و درگیری‌های خانوادگی نیز می تواند باعث ایجاد احساس ناامنی و اضطراب در کودکان شود. نوجوانان بیشتر از سایر گروه‌های سنی دچار اضطراب اجتماعی می‌شوند، از اجتماعات اجتماعی دوری می‌کنند
بنابراين به طول كي موارد زير مي‌تواند باعث ايجاد اضطراب در برخي كودكان و نواجوانان شود:
- تجربه تغییرات زیادی در یک بازه زمانی کوتاه، مانند جابجایی خانه یا مدرسه
- داشتن مسئولیت هایی فراتر از سن و رشد آنها، به عنوان مثال مراقبت از سایر افراد خانواده
- بودن در کنار فردی که بسیار مضطرب است، مانند والدین
- مشکل در مدرسه، از جمله احساس غرق شدن در کار، امتحانات یا گروه همسالان
- تجربه استرس خانوادگی در مورد چیزهایی مانند مسکن، پول و بدهی
- تجربه‌های ناراحت‌کننده یا آسیب‌زا را تجربه می‌کنند که در آن احساس امنیت نمی‌کنند، مانند مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفتن یا مشاهده یا تجربه سوء استفاده.
چگونه به کودک مضطرب کمک کنیم؟
اگر کودکی اضطراب را تجربه کند، مواردی هست که والدین و مراقبان می‌توانند برای کمک به آنها انجام دهند.
قبل از هرچیزی مهم است که با کودک خود درباره اضطراب‌ها و نگرانی‌های صحبت کنید و به آنها اطمینان دهید که آنها را درک می‌کنید. در صورتی که کودک شما به اندازه کافی بزرگ شده است، بهتر است برای او اضطراب را توضیح دهید و تاثیرات فیزیکی آن بر بدن شرح دهید. ممکن است مفید باشد که اضطراب را مانند موجی توصیف کنید که در موقعیت‌هایی ایجاد می‌شود و سپس دوباره فروکش می‌كند.
علاوه بر صحبت کردن با فرزندتان در مورد نگرانی ها و اضطراب هایش، کمک به او در یافتن راه حل ها نیز مهم است. به عنوان مثال، اگر فرزند شما نگران رفتن به مدرسه است، طبیعی است که بخواهید به او بگویید که نرود و این میتواند به این معنی باشد که کودک شما احساس می کند که اضطراب، او را از انجام کارها باز می‌دارد. بنابراين در اين شرايط، بهتر است اضطراب آنها را بشناسید و راه‌حل‌هایی برای کمک به آنها پیشنهاد کنید تا بتوانند با برنامه‌ریزی به مدرسه بروند.
راه های دیگر برای کاهش اضطراب در کودکان
- به کودک خود بیاموزید که علائم اضطراب را در خود تشخیص دهد.
- کودکان در هر سنی، روال‌ها را آرامش‌بخش می‌دانند، بنابراین سعی کنید تا حد امکان به برنامه‌های معمول روزانه پایبند باشید.
- اگر فرزند شما به دلیل اتفاقات ناراحت کننده مانند سوگ یا جدایی مضطرب است، به دنبال کتاب یا فیلمی باشید که به او کمک کند تا احساسات خود را درک کند.
- اگر می‌دانید که تغییری، مانند نقل مکان، در راه است، با صحبت کردن با او در مورد اینکه چه اتفاقی می‌افتد و چرا، فرزندتان را آماده کنید.
- سعی کنید خود را بیش از حد محافظ یا مضطرب نکنید.
- تکنیک های آرام سازی ساده را با کودک خود تمرین کنید، مانند 3 نفس عمیق و آهسته.
- حواس پرتی می تواند برای کودکان خردسال مفید باشد. به عنوان مثال، اگر در مورد رفتن به مهد کودک مضطرب هستند، در راه بازی هایی انجام دهید، مثلا ببینید چه کسی می تواند بیشترین ماشین‌های قرمز را ببیند.
- یک جعبه دستمال کاغذی خالی را به یک جعبه “نگرانی” تبدیل کنید. از کودک خود بخواهید در مورد نگرانی‌های خود بنویسد یا ترسیم کند و آنها را در جعبه “پست” کند. سپس می توانید در پایان روز یا هفته، کادر را با هم مرتب کنید.
